Tauryna

Odkryli ją Tiedemann i Gmelin już w 1827 roku w ?o3ci bydlęcej i nazwali tauryn1, bo taurus po 3acinie znaczy byk.

Jest aminokwasem, jednak odmiennym od innych. Jej rodnik kwasowy nie pochodzi od organicznego kwasu karboksylowego, ale od siarkowego, nieorganicznego. Nie wchodzi w skład bia3ek, a co najwyżej prostych mikropeptydow. Aminokwasy, nie budujące bia3ek, nazywamy nieproteogennymi. Są nie mniej ważne od proteogennych, na co przykładu dostarczają chociażby kreatyna i karnityna.
Jeżeli ważysz 1 kg, to tauryna buduje 1 g masy twojego ciała, głównie mięśni, bo mięśnie gromadz1 najwiecej tauryny. —aden inny, wolny aminokwas nie osi1ga aż tak wysokiego steżenia. Np. karnityna wystepuje w organizmie, w ilości ok. 3 g.
Tak rozpowszechniona w organizmie substancja musi mieć dla niego ogromne znaczenie...
Wspo3czesna medycyna, z dużym powodzeniem, wykorzystuje taurynę w kardiologii, hepatologii, oftalmologii, diabetologii, neurologii i onkologii. pominę jednak aspekty zdrowotne, a skupie sie na wspomaganiu zdolności wysiłkowych...
Tauryna zdobywa ogromna popularnooa we wspomaganiu, z uwagi na trzy kierunki działania - antykataboliczny, anaboliczny i psychostymulujący.

Antykatabolik.

Katabolizm (degradacja bia3ek) zachodzi najintensywniej podczas pracy (wysiłkowy) i snu (poabsorpcyjny). Kiedy po posiłku, wzrasta we krwi poziom wolnych aminokwasow, intensywnie przenikają do mięśni i wytwarzają białka, bo białka mięśniowe są ich magazynem. Podczas wysiłku (treningu) lub d3ugiej przerwy pomiędzy posiłkami (snu), enzymy kataboliczne rozbijają białka, aby uwolnią zmagazynowane aminokwasy, bo teraz te potrzebne są również i innym tkankom. Wprawdzie wolne aminokwasy mogą być transportowane na duże odleg3ooci, to jednak, organizm często pos3uguje sie pewnym trikiem. Oto?, nie transportuje całych aminokwasow, tylko sam azot, z którego potrzebujące tkanki samodzielnie wytwarzają już sobie aminokwasy. Najpierw, wiec azot odrywany jest od aminokwasow, a potem przy31czany do kwasu glutaminowego, z wytworzeniem glutaminy - magazyniera i transportera azotu. W tkankach docelowych przebiega reakcja odwrotna, odbudowująca potrzebne aminokwasy, a caly ten proces nazywamy transaminacją. Organizm niszczy białka i aminokwasy oczywiście, jedynie do chwili, uzyskania w3aociwego poziomu glutaminy, niezbednej do zaopatrzenia tkanek w azot. Przy wysokim poziomie glutaminy, katabolizm ustaje...
Ze względu na wyjątkow1, antykataboliczn1 aktywnooa glutaminy, chętnie stosują ją wszyscy sportowcy, ale wyjątkowo upodobali ją sobie pakerzy. Podobn1 funkcje, magazyniera i transportera azotu, wype3nia też i tauryna. Owiadcz1 za tym, przynajmniej dwa fakty. Pierwszy - ok. 50% niebiałkowego azotu (pozostającego w organizmie, poza białkami) zmagazynowane jest właśnie w taurynie. Drugi - im wiecej podamy tauryny, tym mniej glutaminy wytworzy organizm, co sugeruje, że tauryna może w transporcie azotu zastąpić glutamine.

Aby uzupe3nia pule tauryny, organizm musi dziennie pozyskaa jej ok. 4 g. Po3owe tego, przy dobrym wy?ywieniu, uzupełniamy dietą. Jednak drug1 po3owe, organizm samodzielnie odtwarza. Produkuje ją z cysteiny i metioniny, aminokwasow, pozyskiwanych głównie z demontażu bia3ek mięśniowych. W podobny sposob powstają inne, niezbedne aminokwasy nieproteogenne - np. kreatyna i karnityna. Kreatyna z argininy i glicyny, karnityna - lizyny i metioniny. Ponieważ białka mięśniowe zawierają bardzo ma3e ilości metioniny i cysteiny, organizm musi rozbia ich wiele, aby zabezpieczya odbudowę tauryny. Wytworzenie 1-go grama tauryny kosztuje Nas utrate ok. 120-tu gramow suchej masy mięśniowej. Jeżeli sytuacje tą odwrocimy, uowiadomimy sobie, że spożycie 1-go grama tauryny oszczędzi 120-cia gramow bia3ek mięśniowych.
Zwi1zany z mechanizmem syntezy aminokwasów nieproteogennych, antykataboliczny efekt działania kreatyny i karnityny jest znacznie mniejszy, gdyż potrzebne do ich wytworzenia aminokwasy są w białkach znacznie bardziej rozpowszechnione. Synteza 1-go grama kreatyny lub karnityny kosztuje nas nie wiecej, jak utrate po ok. 40-tu gramow bia3ek. Dodatkowo, ponieważ chodzi tutaj o inne aminokwasy, głównie argininę i lizyne, organizm pozyskuje je do syntezy kreatyny i karnityny, już z puli bia3ek, zdegradowanych, celem pozyskania cysteiny i metioniny do wytworzenia tauryny. Ponieważ, wiec organizm degraduje najwiecej bia3ek, dla odbudowywania tauryny, tauryna jest aminokwasem najsilniej limitującym katabolizm.

Opisano i udokumentowana jeszcze jeden mechanizm jej aktywnooci antykatabolicznej - stabilizacje lizosomow.
Pisa3em wcześniej, że bezpośrednio za katabolizm odpowiadają enzymy kataboliczne - proteolityczne - zwane też lizosomalnymi. Dla tego lizosomalnymi, bo magazynowanymi w organellach komórkowych - lizosomach.
Wysiłek fizyczny (np. trening) i g3odzenie (np. d3uga, nocna przerwa pomiędzy posiłkami) zmieniają fizykochemiczny stan orodowiska komorkowego, co prowadzi do destabilizacji b3on biologicznych lizosomów i, w konsekwencji, uwolnienia katabolicznych enzymów lizosomalnych.
Wprawdzie, potocznie mowimy, że aminokwasy nieproteogenne nie wchodzą w skład bia3ek, to jednak, nie jest to stwierdzenie ca3kiem prawdziwe... Nie są wbudowywane w białka poprzez aparat genetyczny, jednakże, już po zsyntetyzowaniu białka przez geny, mogą wi1zaa i stabilizowaa moleku3y bialkowe. Do takiego wi1zania dochodzi właśnie, miedzy innymi w b3onach lizosomalnych, a to stabilizuje te b3ony, ogranicza uwalnianie enzymow, i w efekcie hamuje katabolizm. W ten sposob działają: fosfokreatyna, acetylokarnityna i... tauryna. Tauryna jest tutaj najważniejsza - odpowiada w 80-ciu procentach za stabilizacje b3on, aminokwasami nieproteogennymi.

Wart jest odnotowania jeszcze jeden mechanizm - hamowanie aktywnooa hormonów katabolicznych.
Hormony kataboliczne, z jednej strony, hamują aktywnooa anabolicznych, z drugiej zao, stymulują geny do produkcji enzymów katabolicznych.
Tauryna, poprzez oddziaływanie na ośrodki mozgowe, hamuje uwalnianie hormonu przysadkowego, ACTH, który stymuluje obwodow1 syntezę kortyzolu i serotoniny. W tej sytuacji powstaje mniej hormonów katabolicznych, co może być kolejnym mechanizmem, odpowiedzialnym za antykataboliczn1 aktywnooa tauryny.

Anabolik.

Ju? opisany wyżej mechanizm dystrybucji azotu, poza antykatabolicznym, posiada też aspekt anaboliczny, gdyż azot s3u?y do odbudowywania aminokwasów i bia3ek.

Jednak najważniejszy mechanizm, anabolicznego działania tauryny, wi1że sie zapewne z jej wpływem na aktywnooa hormonów anabolicznych.
Bardzo silnym, anabolicznym hormonem jest insulina. Trzustka produkuje i uwalnia jej dużo, jeżeli pokarm obfituje w glukoze. Insulina, w odro?nieniu od innych hormonów anabolicznych, np. testosteronu i somatotropiny, posiada tą wade, że rozwija nie tylko tkankę mięśniową, ale również tłuszczow1. Glukoza natomiast, wbrew temu, co sie powszechnie uważa, jest najważniejszym składnikiem tłuszczu zapasowego - ważniejszym, niż kwasy tłuszczowe!
Stymulacja insuliny glukoz1 prowadzi z czasem do tzw. insulinoopornooci, gdzie na anaboliczn1 aktywnooa insuliny nie reaguje już tkanka mięśniowa, a jedynie tkanka tłuszczowa.
Tauryna stymuluje trzustkę do wytwarzania i uwalniania insuliny. Dzia3a jednak tu poprzez mechanizm, zupełnie odmienny od glukozy. Glukoza wnika do komorek trzustkowych i stymuluje insulinę poprzez produkty swojego rozpadu. Tauryna natomiast, prawdopodobnie wpływa na receptory, punkty uchwytu, zlokalizowane w b3onie komorek trzustkowych. Tak, jak nadmiar glukozy niszczy komorki trzustkowe i z czasem prowadzi do ich niewydolnooci (cukrzycy), tak dawki tauryny ochraniają, regenerują i usprawniają komorki trzustkowe.
Tauryna wpływa też na tkanki docelowe insuliny. Tu regeneruje receptory insulinowe i znosi insulinoopornooa - zwieksza wrażliwooa tkanki mięśniowej, a optymalizuje tłuszczowej, na anaboliczn1 aktywnooa insuliny.
Aktywnooa w odniesieniu do trzustki, insuliny i tkanek insulinozale?nych nie jest szczegoln1 cech1 jedynej tauryny, ale również wielu organicznych zwiazkow siarkowych. Najsilniej działają tu pochodne sulfonylomocznika, stosowane, jako doustne leki przeciwcukrzycowe.
Ponieważ insulina jest hormonem, magazynującym cenne dla organizmu składniki, a siarka - obok cukrow, tłuszczow i aminokwasów - najważniejszym z takich składnikow, Natura wymyoli3a dla niej niezale?ny system transportowy. Z tej właśnie przyczyny, trzustka, ktora pracuje w zasadzie, jedynie w obecnooci glukozy i słabo - kwasow tłuszczowych i aminokwasow, niezale?nie, bez ich udziału, silnie reaguje też na organiczne zwi1zki siarkowe.
Organiczne zwi1zki siarkowe działają rownież, prawdopodobnie bezpośrednio anabolicznie. Wskazuje na to już sam fakt, że regenerują i odbudowują komorki trzustki i tkanek insulinozale?nych. Dodatkowo, w niektórych badaniach obserwowano efekty anaboliczne, wywo3ywane przez siarczki, bez wspo3udziału insuliny, chociaż nie ustalono mechanizmu takiego działania. To nasuwa wniosek, że tauryna może być też anabolikiem bezpoorednim - podobnym do hormonu.

Otwartą pozostaje kwestia wpływu tauryny na inny hormon anaboliczny - hormon wzrostu (GH) - somatotropine.
Jej aktywnooa ośrodkowa (mozgowa), o której za chwile napisze, koncentruje sie na neuroprzekaYniku - gamaaminomaolanie, który odpowiada za wytwarzanie i uwalnianie somatotropiny. Tauryna zapewne, wiec stymuluje somatotropine, chociaż efekt ten wymaga jeszcze ostatecznego potwierdzenia.
To ukazuje nam tauryne, jako szczególny anabolik, stymulujący jednoczeonie insulinę i somatotropine. Szczegolny, bowiem insulina i somatotropina wspo3nasilają swoją aktywnooa anaboliczn1, wzgledem tkanki mięśniowej, a znosz1, wzgledem tłuszczowej. Z tej właśnie przyczyny, w zakazanym, karko3omnym dopingu hormonalnym, popularne są kuracje, kojarz1ce insulinę z somatotropin1, które pozwalają rozbudowywaa monstrualn1 muskulature, bez przyrostu tkanki tłuszczowej. Wprawdzie, zapewne nie możemy liczya, że tauryna przewy?szy skutecznooci1 ten doping, jednak może stanowią dla niego, dla uczciwych i dba3ych o zdrowie, względnie skuteczn1, za to całkowicie zdrow1 alternatywe.

Psychostymulator.

Wczeoniej, niż, jako anabolik, tauryna znana była i wykorzystywana, jako psychostymulator. Najcześćiej, w połączeniu z kofein1.
W mózgu tauryna oddziałuje na dwa ośrodki. Serotoninergiczny, w którym impulsy przekazywane są przez neurotransmiter - serotoninę i gabaergiczny, zale?ny od gamaaminomaolanu - GABA.
Wczeoniej wskazywano, jako podstawowy mechanizm psychoćktywacji, hamujący wpływ tauryny na serotonine, gdyż przekaYnik ten odpowiada za relaksacje, wiec jego hamowanie może przed3u?aa aktywnooa. Jednak obecnie, częściej mówi sie o wpływie tauryny na układ gabaergiczny, gdyż to wyraYniej t3umaczy jej oryginalny, ośrodkowy efekt działania.
Stymulacja układu gabaergicznego tauryn1 bardzo przypomina działanie małych dawek lekow przeciwlękowych lub... alkoholu etylowego. Nastepuje wyd3użenie czasu czuwania, z jednoczesnym zniesieniem leku. Tauryna ma tu jednak ogromna przewagę nad lekami i alkoholem. I leki przeciwlekowe, i alkohol, w wiekszych dawkach sprowadzają najpierw euforie, potem upojenie i w końcu zamroczenie. Natomiast tauryna, nawet monstrualnie przedawkowana, zatrzymuje sie ostatecznie na zniesieniu leku i wyd3użeniu czuwania. Z tego właśnie powodu, napoje kofeinowo - taurynowe szczególnie upodobali sobie kierowcy oraz sportowcy z dyscyplin ekstremalnych.
W sportach si3owych, jedna - dwie butelki, przed treningiem, znacząco zwiększają mozliwosci wysiłkowe, bo pobudzają psychoruchowo i o?ywiają wiarę we w3asne siły.

Praktyka.

Na zakonczenie, w oparciu o dane z literatury, przygotowa3em kilka schematów wspomagania tauryn1, dostosowanych, jak sądze, do Waszych, indywidualnych potrzeb.
To beda oczywiście, tylko przyklady. Licze, że Wy, sami wykażecie tu dużo inwencji. Jednakże, wprowadzając taurynę do w3asnego programu wspomagania, warto pamietaa o trzech sprawach...
Tauryna i glutamina wprowadzają do organizmu bardzo wysokie porcje azotu, co pozostając niezwykle korzystne dla rozwoju muskulatury, może chwilowo osłabiaa zdolność do wysiłkow aerobowych, z uwagi na znaczne obci1żenie azotem. Jeżeli wiec planujecie na treningu ćwiczenia aerobowe, lub trenujecie sport z elementami wytrzymałoociowymi, lepiej porcje tauryny i glutaminy przyjmowaa po treningu.
Tauryna wyd3u?a czas czuwania. Wprawdzie jest to tzw. czuwanie spokojne, które nie powinno utrudniaa zasypićnia, jednak, w praktyce, ro?nie to może być... Dla tego też, lepiej nie brać zbyt wysokich porcji tauryny przed snem, a już na pewno, nie z kofein1!
Tauryna ułatwia wchłanianie kreatyny, poprzez stymulacje uwalniania insuliny. Jest to jednak, jedynie jej uboczny efekt działania . W ?adnym wypadku nie można postrzegaa tauryny, wyłącznie jako transportera kreatyny, bo to przede wszystkim znakomity antykatabolik i anabolik!!!

Kuracja taurynowa: 3 kapsu3ki tauryny przed oniadaniem i 3 kapsu3ki tauryny po treningu.

mgr farm. S3awomir Ambroziak.